Macmillan planı, 1958 yılında Kıbrıs’ta sürekli barış ortamı oluşturmak için önerilen ve maddeler halinde imzaya sunulan bir plandır. Türkiye ve Rumlar arasında imzalanması için hazırlanan plan, hazırlandığı ve imzalandığı tarihten itibaren büyük ses getirmiştir. Tarafların plandan sonra da anlaşmazlıklarının sürmesi üzerine Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere gibi büyük ilkeler de konuya dahil olmuş ve en son Macmillan Planı konusu NATO’da görüşülmüştür.
Başlıklar
Macmillan Planı Nedir?
Macmillan Planının her iki tarafın da rızası olarak hazırlandığı görüşü büyük kesim tarafından yalanlanır. İçeriği gizli koşullar altında tutulmuştur ve taraflar harici dışarıya bilgi sızdırılmadan plan kabul edilmiştir. Ancak kabul edildikten sonra 1958 yılının haziran ayında plan içeriği açığa çıkmıştır. Bundan sonra içerikler bir anda olay olmuş ve 7 Haziran’da Rum tarafları Türklere karşı saldırıya geçmiştir. Geçerliliğini koruyan plan Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere arasında yürütülen diplomasi gereğince iptal edilmiştir.
Macmillan Planı ilerleyen zamanlarda NATO’ya taşınmak istenmiştir. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Dulles, bu bilgiyi NATO’ya iletmiş ve 12-13 Haziran tarihlerinde bu plan NATO görüşme konuları arasındaki yerini almıştır. Ancak yapılan görüşmelerden herhangi bir sonuç alınamamıştır.
Türkiye’nin o dönemdeki başbakanı Adnan Menderes ileri tarihlerde Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Eisenhower ile iletişime geçmiş ve taksim etme konusundaki görüşlerini iletmiştir. Plan sonrasında Yunanistan ile Türkiye arasındaki ipler iyice gerilmiş ve çeşitli saldırılar boy göstermiştir. Yunanistan ABM ve İngiltere’ye sürekli olarak Türkiye karşıtı olmaları yönünde baskı uygulamıştır. Yunanistan’ın baskılarının sürdüğü sırada Yunanistan tekrar planın NATO gündemine gelmesini sağlamış ve bu talebin ardından 15 Ağustos Planı olarak adı değiştiren bildiride önemli değişiklikler yapılmıştır.
Macmillan Planı Maddeleri Neler?
Macmillan planının temel maddeleri şu şekilde sıralanabilir;
- Yunan ve Türk toplumlarının meclisleri birbirinden ayrı olacak. Toplumlar kendileri ile alakalı olabilecek her türlü özel durumu bu meclislerde bir araya gelerek görüşebilecek.
- Kıbrıs adasının kaderi için yedi yıllık bir özerklik oluşturacak. Türkiye ile Yunanistan tarafından resmi temsilciler İngiltere’nin atadığı valiler ile birlikte olacak ve özerklik için iş birliği sağlayacak.
- Ada’da bulunan dışişleri, iç güvenlik ve savunma işleri bütünü ile İngiltere’nin atadığı valinin kontrolünde yapılacak.
Macmillan planının dikkat çekici en büyük yönü ise plan içerisinde Türkiye’nin haklarından kesinlikle söz edilmemesidir. Sözleşmenin Rumların istek ve arzularına yönelik olarak hazırlandığı öne sürülür. Planın herhangi bir maddesinde Türkiye’nin üs ya da taksim isteğine dair en ufak bir bilgiye yer verilmemiştir. Bu nedenle herhangi bir hukuki dayanağı bulunmayan bu planın kabulü Türk tarafını oldukça tedirgin etmektedir.
Macmillan Planı hazırlandıktan sonra dönemin NATO Genel Sekreteri olan Spaak’a sunulmuş ve kendisinden destek talep edilmiştir. Her iki tarafa da uygulanan baskı sonucu planın maddeleri kabul ettirilmiştir.
Harold Macmillan Kimdir?
Harold Macmillan İngiliz siyasetçi ve Muhafazakâr Parti üyesidir. 1957- 1963 yılları arasında Birleşik Krallık Başbakanlığı görevini yürütmüştür. Kıbrıs ve Türkiye arasında bulunan 7 yıllık siyasi geçiş döneminde adada siyasi anlamda otonomi oluşturmak için Macmillan Planı’nı hazırlayıp taraflar ile görüşmeye sunmuştur.
S.S.S (Sık Sorulan Sorular)
Macmillan Planı Nedir?
Macmillan Planı ünlü siyasetçi ve İngiltere Başbakanı Maurice Harold Macmillan tarafından hazırlanmıştır. Aynı adı taşıyan plan 1958 yılında hazırlanarak tarafların imzasına sunulmuştur. Planın hazırlanmasındaki en temel amaç Türkiye ve Rumların siyasi haklarının belgeler ile korunma altına alınmasıdır.
Macmillan Planı Kimler Arasında İmzalanmıştır?
Macmillan Planı Türkler ile Rumlar arasında imzalanmıştır.
Macmillan Planı Günümüzde Geçerli Midir?
Macmillan Planı her ne kadar imaya sunulmuş olsa da hukuki anlamda herhangi bir geçerliliğinin olmadığı bilinmektedir. İlk başta tarafların rızası ile kabul edilen plan hakkında daha sonra birçok farklı olay çıkmış ve planın maddelerinin ortaya dökülmesi ile konu NATO’ya taşınmıştır. Yapılan girişimler sonucunda NATO Macmillan Planı içerisinde yer alan bazı maddelerde değişikliği dilmesi hakkında karar vermiştir.
Macmillan Planı Hangi Devletin Haklarını Savunur?
Macmillan Planı’nın Türklere ait herhangi bir hakkı savunmadığı iddia edilir. Söz o ki hazırlandığı ortam ve sonrası koşullar düşünüldüğünde Türklerin herhangi bir şekilde fikri alınmadan gerekli hazırlıklar tamamlanmış ve imzaya sunulmuştur. İçerisinde yer alan maddelerin hiç birisinde Türklerin hakları gözetilmemiştir.