İranlı ünlü yönetmen Jafar Panahi, henüz saatler önce gözaltına alınan Mohamad Rasoulof’un davası hakkında bilgi almak üzere başkent Tahran’ın yolunu tuttu. Ancak Panahi, buradaki savcılıkta tutuklandı. Kendisi, bir haftadan kısa süre içinde tutuklanan üçüncü film yapımcısı oldu. 2015 Berlin Uluslararası Film Festivali’ne “Taksi” isimli filmiyle katılan ve Altın Ayı ödülünü kazanan 62 yaşındaki ünlü yönetmenin amacı, 2020 senesinde “There Is No Evil” isimli filmiyle Altın Ayı ödülünü kazanan arkadaşı ve meslektaşı Rasoulof’u görmekti.
Başlıklar
Tutuklanan İlk Yönetmen Mostafa Aleahmad İdi
Bir diğer İranlı ünlü yönetmen Mostafa Aleahmad, geçtiğimiz cuma günü tutuklanmış ve “son dönemlerde ilk tutuklanan yönetmen” olarak ismini tarihe yazdırmıştı. Aleahmad’in suçu ise “topluluğun psikolojik güvenliğini alevlendirmeye ve bozmaya çalışmak” olarak duyurulmuştu. Bu suçun sebebi olarak IRNA ve Reuters, şunları aktardı: “23 Mayıs günü Abadan şehrinde 10 katlı bir binanın ölümcül şekilde çöküşünü izleyen ve protesto gösterileri düzenleyen grup arasında bulunan Aleahmad, güvenlik güçlerinin silahlarını bırakması amacıyla o gün yayınlanan çağrıya imza atmıştı.”
İnsan Hakları İzleme Örgütü Olaya Müdahil Oldu
İnsan Hakları İzleme Örgütü film yönetmenlerinin tutuklanması hakkında şunları aktardı: “Bu tutuklamalar, ekonomik koşulların kötüleşmesi ve uluslararası toplumun İran ile nükleer anlaşmasını canlandırmak konusunda bir çıkmaza dönüşen ‘barışçıl muhalefet üzerindeki baskının’ bir sonucudur.” Rasoulof, “filmlerinin içeriği ile sisteme karşı propaganda” suçlamasıyla daha önce mahkemeye çıkmış ve bir sene hapis ile iki sene iş yapmama cezası almıştı. Haber ajansı HRW, Rasoulof’un böyle bir ceza almasına karşın eleştirilerini açık olarak dile getirmesi konusunda kendisini manşete taşıyarak “açık sözlü bir eleştirmen” yorumunda bulunmuştu.
Yapımcıların Tutuklanması Kınamaları Doğurdu
Pazartesi günü düzenlenen Cannes Film Festivali’nde gündeme gelen konuyla birlikte Aleahmad, Rasoulof ve Panahi’nin serbest bırakılması hakkında bir talep bildirisi yayınlandı. Uluslararası camialardan da kınama mesajları art arda yükseldi. Panahi’nin “3 Yüz” isimli filmi 2018 senesinde Cannes’da “en iyi senaryo” ödülünü kazanmıştı. Bir başka gelişmeye göre İran’ın yarı resmi Fars Haber Ajansı, içişleri bakanı eski yardımcısı Mostafa Tajzadeh’in de geçtiğimiz cuma günü “ulusal güvenliğe karşı gizli anlaşma yapmak ve kamuoyunu rahatsız edici yalanlar yayınlamak” suçundan tutuklandığını açıkladı. Tajzadeh, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda “Son anketlere göre İran halkının çoğunluğu nükleer anlaşmayı destekliyor.” ifadelerini aktarmış ve hükümeti açıkça eleştirmişti.
Tajzadeh, 2009 Senesinde de Tutuklanmıştı
Tajzadeh, 2009 senesinde tartışmalı cumhurbaşkanlığı seçiminin ardından patlak veren protestolarda tutuklanmış ve 2016 senesinde serbest bırakılmıştı. 2016 senesinden bu yana süregelen protestolara önce 2020 senesinde önce Covid-19 salgını sonra da Ukrayna-Rusya savaşı, Batı’nın yaptırımları, ekonomik kriz ve artan gıda fiyatları eklenmişti. Tüm bunlar ek olarak halkın öfkesi de sokaklarda yankılandı. Mayıs 2022 tarihinden bu yanda İran’daki 40 şehirde ve kasabada hükümet karşıtı yüzlerce protesto bildirildi. Protestolara katılanların sosyal medya hesaplarından paylaştıkları videolara göre ise halk, hükümetin bir önce feshedilmesi yönünde sık sık çağrıda bulunuyor.
“İran, Pek Çok Zorluğun Üstesinden Gelemiyor”
İnsan Hakları İzleme Örgütü’nden Kıdemli İran Araştırmacısı Tara Sepehri Far, konuyla ilgili yaptığı açıklamalarda şunları aktarıyor: “İran hükümeti, karşı karşıya olduğu pek çok zorluğun üstesinden gelemeyen ve hatta bu konuda da oldukça isteksiz olan bir hükümet. Bu sebeple popüler olan ve takip edilen eleştirmenleri tutuklayarak protestoları kökten çözme yoluna gidiyorlar. Bu son tutuklamalar, hükümetin başarısızlığına karşı halkın öfkesini caydırmak için yapılan birkaç alaycı hareket. Tutuklamaların gerçek bir sebebinin olduğuna dair insanları inandırmak çok zor çünkü yok.”